«Δεν είμαι ούτε Αθηναίος ούτε Έλληνας, αλλά πολίτης του κόσμου»
Σωκράτης
Ντρέπομαι να το παραδεχτώ, αλλά δεν έχει περάσει καιρός από τότε που έμαθα τι σημαίνει να είσαι “πολίτης του κόσμου”. Στο μυαλό μου, ο όρος ήταν συνδυασμένος με τα ταξίδια και την ανακάλυψη νέων προορισμών και πολιτισμών, χωρίς να σκέφτομαι το επόμενο επίπεδο. Αλλά στην πραγματικότητα, ο τίτλος αυτός σημαίνει πολλά περισσότερα και πιο ουσιαστικά πράγματα.
Το να είσαι πολίτης του κόσμου (“world citizen”), λοιπόν, σημαίνει ότι έχεις μία ακόμη ταυτότητα που υπερβαίνει το τοπικό επίπεδο. Ενώ δεν παύεις να είσαι πολίτης της πόλης ή της χώρας από την οποία κατάγεσαι, ασχολείσαι και ενδιαφέρεσαι για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Η παγκόσμια υπηκοότητα βασίζεται στην ιδέα ότι η ταυτότητα κάποιου υπερβαίνει τα γεωγραφικά σύνορα και οι πολιτικές του ευθύνες και δικαιώματα πηγάζουν από μια ευρύτερη τάξη, την ανθρωπότητα. Έτσι, οι πολίτες αυτοί όχι μόνο ενδιαφέρονται για τα παγκόσμια προβλήματα και πιστεύουν ότι μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση τους αλλά απολαμβάνουν την ενεργή συμμετοχή τους στη λύση των προβλημάτων αυτών. Προσωπικά μ αρέσει να σκέφτομαι την παγκόσμια ιθαγένεια ως τη θετική εκδοχή της παγκοσμιοποίησης. Ένας τρόπος να παίρνεις ευχαρίστηση όχι από τη διακίνηση υλικών αγαθών ή χρηματικού κέρδους αλλά από την προσφορά. Από την προσφορά στη χώρα σου, σε μια γειτονική χώρα, σε μία άλλη ήπειρο ή σε μια μικρή χώρα στην άλλη πλευρά του πλανήτη.
Το να ταυτίζεσαι ως πολίτης όλου του κόσμου είναι ένα σημαντικό βήμα και ίσως είναι και το πιο απλό μάθημα που μπορούμε να πάρουμε από τα γεγονότα της φετινής χρονιάς. Ειδικά φέτος, μπορούμε να δούμε έμπρακτα πόσο στενά συνδεδεμένες είναι οι πράξεις κάθε χώρας και πόσο επηρεάζεται το ένα κράτος από το άλλο. Αυτό και μόνο το γεγονός μπορεί να μας εμπνεύσει και παρακινήσει να δραστηριοποιηθούμε σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιδιαίτερα όσον αφορά τους νέους, μια τέτοια εξέλιξη είναι σημαντική για την ανάπτυξη και του ίδιου τους του εαυτού. Η παγκόσμια υπηκοότητα αλλάζει τον τρόπο σκέψης του ανθρώπου και, ως συνέπεια και τον τρόπο δράσης του. Είναι φυσικό, εξάλλου, με την έκθεση σε περισσότερα ερεθίσματα η συμπεριφορά του ανθρώπου να προσαρμόζεται αναλόγως. Το άτομο έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και τους γύρω του, να αναπτύξει τις τεχνικές και κοινωνικές του δεξιότητες, αλλά και να αυξήσει τα επίπεδα ενσυναίσθησης του.
Πώς, όμως, μπορείς να γίνεις πραγματικά πολίτης του κόσμου; Η πρώτη σκέψη και η εύκολη απάντηση είναι μέσω των ταξιδιών και της έκθεσης σε νέα ερεθίσματα. Αυτό, όμως, δεν είναι δυνατό για πολλούς ανθρώπους είτε λόγω της πανδημίας ή για οικονομικούς λόγους. Ευτυχώς, η εξέλιξη της τεχνολογίας παρέχει εναλλακτικές λύσεις στο πρόβλημα αυτό. Στη σημερινή εποχή, είναι πολύ εύκολο με μια απλή έρευνα στο ίντερνετ να ενημερωθείς για τις παγκόσμιες εξελίξεις αλλά και να γνωρίσεις και να επικοινωνήσεις με ανθρώπους από οποιαδήποτε μεριά του πλανήτη. Μάλιστα, το 2017 έγινε μια έρευνα μεταξύ ενός νηπιαγωγείου στην Ελλάδα και στην Αμερική, όπου προσπάθησαν να δημιουργήσουν “παγκόσμιους πολίτες”. Αυτό το κατάφεραν διασφαλίζοντας την επικοινωνία μεταξύ των παιδιων και κρατώντας τα ενημερωμένα για τις εξελίξεις της άλλης χώρας. Ως συνέπεια, τα παιδιά κάθε χώρας όχι μόνο ενδιαφέρονταν και αναζητούσαν περισσότερες πληροφορίες, αλλά κατανοούσαν καλύτερα και το τι συνέβαινε στη χώρα τους (Salmon κ.α., 2017).
Επιπλέον, υπάρχουν και πολλοί οργανισμοί που έχουν στόχο τη δημιουργία πολιτών του κόσμου. Κάποιοι από αυτούς στοχεύουν αρχικά στην προσωπική ανάπτυξη των νέων (π.χ. AIESEC), ενώ άλλοι στην ενημέρωση των νέων (π.χ. Youth Ambassador Groups. Οργανισμοί σαν αυτούς δημιουργούν projects, ενημερώνουν και “αναπτύσσουν” νέους. Συγκεκριμένα, η AIESEC αναγνωρίζει τη σημασία και τον θετικό αντίκτυπο της παγκόσμιας ιθαγένειας. Έχοντας συνειδητοποιήσει πόσο βοηθά στην ανάπτυξη των νέων, ο οργανισμός συμπεριλαμβάνει το χαρακτηριστικό αυτό στις βασικές της αξίες. Γι’ αυτό και φροντίζει να προσαρμόζει τα προγράμματα και τις δράσεις της, ώστε να αρμόζουν στην θετική νοοτροπία της αλλαγής.
Τέλος, η ανάπτυξη πολιτών του κόσμου είναι ένα βήμα που όλοι πρέπει να κάνουμε για την εμφάνιση της θετικής αλλαγής στους εαυτούς μας και τον κόσμο. Μπορείς να ενημερωθείς για το τι συμβαίνει στον κόσμο ή να προσφέρεις εθελοντική εργασία σε μια άλλη χώρα. Μπορείς να παρακολουθήσεις σεμινάρια, να διαβάσεις βιβλία ή έστω να συνεισφέρεις σε λίστες υπογραφών για παγκόσμια θέματα. Αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι δεν υπάρχει καλύτερη ώρα από τώρα να ανακαλύψεις τις δυνατότητες που σε περιμένουν!
